Etapy wypalenia zawodowego – jak je rozpoznać?

​

Coraz częściej spotykamy się z pojęciem zawodowego wypalenia pracowników. Dotyka ono osoby w różnym wieku i na różnych stanowiskach. Najczęściej wiąże się ono z poczuciem braku sensu, gorszym wykonywaniem własnych obowiązków i rozdrażnieniem. Wypalenie zawodowe można podzielić na etapy. Jeśli odpowiednio wcześnie zdacie sobie z niego sprawę, możecie sobie z nim skutecznie poradzić.

Etap 1: wypalenie fizyczne i emocjonalne

Ten etap często nie jest rozpoznawany przez pracowników. Wiążę się bowiem z tak typowymi dolegliwościami jak zmęczenie, senność, czy bólu głowy i kręgosłupa. Osoba na tym etapie wypalenia zawodowego zmęczona jest nie tylko samą pracę, lecz również nieustannym myśleniem o niej. Brakuje jej energii do działania, a podstawowe obowiązki wykonywane są przez nią gorzej, choć ilość włożonego w nie wysiłku jest większa niż kiedyś.

Izabela Foltyn - specjalistka z portalu www.praca-bedzin.pl  tłumaczy, że na tym etapie najlepszym rozwiązaniem jest urlop. Ważne jednak jest to, by był on dłuższy. Psycholodzy pracy uważają, że taki wypoczynek powinien wynosić przynajmniej 3 tygodnie, ponieważ osoba z wypaleniem zawodowym przez pierwszy tydzień odpoczynku nie jest w stanie skupić się na relaksie i ciągle powraca myślami do obowiązków, które czekają na nią po powrocie.

Etap 2: Wątpliwości i wstyd

W drugim etapie wypalenia zawodowego pogłębieniu ulegają objawy psychiczne. Zauważalne jest znacznie mniejsze zaangażowanie w prawidłowe wykonywanie swoich obowiązków. Pracownik ma wrażenie, że praca go przytłacza i wkracza w jego prywatne życie, odbierając mu radość również z życia prywatne. Taka osoba stara się więc zmniejszyć ilość swoich obowiązków – często nieświadomie. Pracownik przedłuża więc swoje przerwy, zaczyna spóźniać się do pracy i wychodzi z pracy dokładnie o godzinie jej zakończenia, co jest szczególnie zauważalne w przypadku osób, które wcześniej były w  stanie zostać parę minut dłużej, by dokończyć rozpoczęte czynności.

 Do tego dochodzi poczucie bezsensu wykonywanych czynności. Dodatkowym problemem staje się zauważenie przez pracownika tego, że jego praca jest obecnie znacznie mniej efektywna, a wiele obowiązku jest przez niego zaniedbywanych. To prowadzi do poczucia wstydu, a także obniżenia własnej samooceny. Na tym etapie dłuższy urlop może okazać się wystarczający, choć nie musi. Często lepszym pomysłem jest zmiana stanowiska lub wykonywanych obowiązków.

Etap 3: Cynizm

Otoczenie i inni pracownicy stają się na tym etapie wypalenia zawodowego pracownika zagrożeniem. Przełożeni nie są już autorytetami, a wszystkie próby rozmowy z taką osobą traktowane są jako atak. Znacznemu pogorszeniu ulegają relacje z innymi pracownikami, którzy zaczynają unikać takiej osoby. Objawy psychiczne zaczynają ponadto bardzo silnie oddziaływać na stan zdrowia. Na tym etapie obserwuje się podwyższone ciśnienie, bóle głowy i bezsenność. Zbyt długie przebywanie w fazie cynizmu może kończyć się poważnymi chorobami układu krążenia. Ten etap najczęściej kończy się tym, że pracownik rezygnuje z pracy lub jest z niej zwalniany. Wynika to przede wszystkim z faktu, że zmiany w systemie są tak silne, że nawet dłuższy urlop nie jest w stanie ich odwrócić.

Etap 4: Poddanie się

To ostatni etap wypalenia zawodowego, w którym pracownik ma poczucie znajdowania się w pułapce bez wyjścia. Taka osoba, żyje w ciągłym poczucia beznadziei i braku celu. Ocenia własne życie jako porażkę. Największy problem polega na tym, że poczucie wartości takiego pracownika jest niezwykle niskie. Jest on przekonany o swoich niskich kwalifikacjach i o tym, że znalezienie innej pracy będzie niemożliwe. Ten etap wymaga już pomocy terapeuty. Konieczna jest nie tylko zmiana pracy, lecz w wielu przypadkach również jej rodzaju. Dla takiego pracownika bowiem już sam obszar zawodowy kojarzy się z najgorszymi chwilami w życiu.

 Wypalenie zawodowe – skąd się bierze

Przyczyn wypalenia zawodowego jest oczywiście wiele. My postaramy się przybliżyć te najważniejsze, dzieląc je na to, które zależne są od samego pracownika, te, które związane są z samą pracą i te, które dotyczą organizacji firmy.

 Czynniki wewnętrzne pracownika – tutaj na pierwszym miejscu wymienia się stawianie nierealnych celów związanych między innymi z awansami i podwyżkami. Takie osoby często nie potrafi oddzielić życia zawodowego od pracy – często praca to wręcz ich całe życie. Do wypalenia zawodowego prowadzi też zbyt duża potrzeba ciągłego bycia docenionym.

 Praca – należy także zwrócić na czynniki, które wynikają z samej pracy. Na pewno zaliczyć do niej zbyt skomplikowaną i złożona pracę, która wiąże się z niejasnym zakresem obowiązków, a także celów krótko i długoterminowych. Z drugiej jednak strony do wypalenia zawodowego mogą doprowadzić zbyt nudne i powtarzalne czynności.

 Organizacja firmy – te czynniki oczywiście wiążą się z poprzednimi. Można tutaj wyliczyć problemu z komunikacją i hierarchią w firmie. Nie wiadomo, kto odpowiada z a konkretne czynności. Dużym problem jest brak nagród i pochwał przy jednoczesnym dużym nacisku na efektywność. Osoby, które narzekają na wypalenie zawodowe zwracają ponadto uwagę na ciągłe zmiany wymagań i niesprawiedliwe traktowanie przez przełożonych.

Materiał zewnętrzny